Ispanak nasıl yetiştirilir?

Ispanağın çok faydalı bir sebze olduğunu hepimiz biliyoruz. Ancak hasat zamanı geçmiş veya hasat sonrasında fazla bekletilmiş ıspanaklar yenmemelidir. Kış sebzesi olan ıspanak çok sıcak havadan ya da çok soğuk havadan hoşlanmaz. Yeterli nemin sağlanması gerekir. Ancak hava çok sıcak olursa tohum bağlar ve tüketim değerini kaybetmiş olur.

İklim

Ilık iklimlerin sebzesi olan ıspanak en uygun 10-15 derece sıcaklıkta yetişir. Uygun nemin sağlanılması gereklidir. Kışı çok soğuk olmayan yerlerde iyi üretim yapılır. Çok sıcak havalarda tohuma kaçtığından hava ılık olmalıdır.  

Toprak

Besin maddeleri açısından zengin, geçirgen, gevşek bünyeli ve tınlı topraklarda daha iyi yetişir. Toprak konusunda çok seçici değildir ancak asiditenin yüksek olması ıspanağı olumsuz etkiler. Asitliğin azaltılması için kireç gübrelemesi uygulanmalıdır. Gübreleme sırasında ölçülere dikkat edilmelidir. Çünkü kireç ıspanağın demir alımını önleyebilir. Bu da yaprakların sararmasına yol açar. Killi topraklar üretim için tercih edilmemelidir.

Gübreleme

Ekim öncesinde dekara 1.5-3 ton yanmış çiftlik gübresi verilir. Toprak tahlili yapılır ve geri kalan gübreler ona göre ayarlanır. Genel olarak dekara 20-30 kilo arasında N, 10 kilo P ve 15-20 kilo K içeren gübreler verilir. Fosfor ile potasyumun tamamı ile azotun ilk yarısı ekimden önce, ikinci yarısı hasattan en az bir ay önce toprağa verilmelidir. Genellikle ıspanak sonbahar ,bazen  ilkbahar olmak üzere iki devrede yetiştirilir. Sonbahar ıspanak yetiştiriciliğinde tohumlar Eylül-Ekim ayları gibi ekilir. Hasat Kasım- Aralık aylarında yapılabilir. İlkbahar ıspanak yetiştiriciliğinde ise ekim bölgelere göre farklılık gösterir, Şubat, Mart, Nisan aylarında yapılabilir.

Yetiştirme

Çeşidin gelişme kuvveti ile sıra arası ve sıra üzeri mesafelerine göre dekara 1-2.5 kg arasında tohum hesap edilir. Ispanak yetiştirilecek yer önceden belirlenen miktarlar üzerinden gübrelendikten sonra bir iki defa işlenir ve tırmık çekilerek düzeltilir. Küçük işletmelerde 120-150 cm genişliğinde 2-3 m uzunluğunda tavalar hazırlanarak sıraya veya serpme şeklinde elle tohum ekimi yapılır. Toprak tavında iken tohumlar açılan çizilere 2-3 cm derinliğinde bırakılır ve çizilerin üstüne toprak çekilir. Tava hazırlanmadan doğrudan serpme ekimde ise, iyi hazırlanmış tavlı toprağa dekara 1-1,5 kg tohum gelecek şekilde ekim yapılır. Ekim yaparken tüm alan için ayrılmış tohum ikiye ayrılır. İlk kısmı alanın tamamına bir yönde ekilir. Diğer kısmı ekim yönünün dikine istikamette serpilerek yeknesaklık sağlanır. Tohumların toprağa karışmasını sağlamak amacıyla çapraz verilmemiş diskaro ile işlenir. Daha sonra sürgü çekilerek tohumla toprağın sıkıca teması sağlanmış olur. Mibzerle ekim imkanı var ise sıra arası 20-25 cm, sıra üzeri 3-5 cm gelecek şekilde tohum sıklığı sağlanır. Derinlik 2-3 cm olmalıdır. Dekara 0,7-1 kg tohum kullanılır. Yetiştirme sırasında zaman zaman tarladaki kaba otların alınması gerekir. Tohum ekiminden 10-15 gün sonra toprak yüzeyine çıkan bitkiler toprağı tamamen örtünceye kadar çapalanır. Bitkiler 10-12 cm kalacak şekilde seyreltilmelidir. Verilecek azotun ikinci yarısı nitrat formunda serpme yöntemiyle verildikten sonra yağmurlama sulama yapılmalıdır. Bitkinin gelişmesi için sulama düzenli yapılmalıdır. Önemli hususlardan biri yaprak uçlarında meydana gelen sararmalardır. Hızlı bir gelişme döneminin ardından şok şeklinde soğuklarla karşılaşma, toprakta yeterli azot bulunmaması ve yüksek sıcaklık şartlarında susuz kalma durumunda, bu sararmalar görülebilir. Böyle durumlarda verim düşer, kalite bozulur. Bilhassa soğuk havaların yaklaştığı dönemlerde bitki gelişmesinin hızlandırılmaması, başarılı bir yetiştiricilik açısından önemlidir. Soğuklara genellikle dayanıklı olmakla birlikte çeşit özelliğine bağlı olarak üzeri karla kaplı olmadığı durumlarda soğuktan zarar görürler. Ayrıca erken ekilmiş ıspanaklar geç ekilen ıspanaklara göre kıştan daha çok zarar görürler. Fazla azotlu gübreleme de ıspanakların kıştan kolayca zarar görmelerine neden olduğu için kaçınılmalıdır. Ispanak yetiştiriciliğinde yabancı ot büyük sorunlar yaratır. Besin maddeleri ile takviye edilmiş olan topraktaki yabancı otlar hızla gelişerek ıspanağı baskı altına alabilir. Bu nedenle yabancı ottan temiz tarlalar tercih edilmeli veya selektif yabancı ot ilacı tohum ekiminden sonra, çimlenmeden evvel uygulanmalıdır. Hastalık ve zararlılar ile mücadeleye önem verilmelidir. 

Hasat 

Tohum ekiminden 2-2.5 ay sonra hasada başlanır. Pazar fiyatları etkilidir. İlk dönemde fiyatlar yüksek ise 15-18 cm boy ve 5-6 yaprak bulunması halinde hasada başlanabilir. Fiyatlar düşük ise bitkinin büyüyerek yaprakların etli bir yapı kazanması beklenir. Hasat el ve bıçak ile yapılır. Toprağın 2-3 cm derininden bıçakla kesilir. Kapalı ve havadar olmayan kaplara kızışmaması için konulmamalıdır. Yetiştirme, hasat şekli ve çeşide bağlı olarak 1-2 ton/da verim alınabilmektedir.