Misk adaçayı

Misk adaçayı çiçeklerinde biriken uçucu yağlarından dolayı yetiştirilmektedir. Çiçekleri %0,11 - 0,3 oranında uçucu yağ içerir. Bu yağlar linalil asetat (%58-70), linalool (% 10-15) ve başka maddeler içerir. Misk adaçayı yağı ve ondan hazırlanan ürünler parfümeri kozmetik sanayiinde, gıda ve ilaç endüstrisinde kullanılır. Bitkinin meyvesi %31 kadar kuruyan yağ barındırır. Üretim atıklarından değerli parfüm regülatörü sklerol elde edilir. Ayrıca misk adaçayı bitkisi iyi bal veren bitkidir.

Misk adaçayı pek de eskiden beri yetiştirilen bitki değildir. İlk kez 1909 yılında Fransa'da kültür bitkisi haline getirilmiştir. Misk adaçayının latince adı Salvia sclarea L. olup bir yıllık, iki yıllık ve çok yıllık ot bitkisidir. Kazık kökleri birinci yıl toprağın 90-120 cm, ikinci yıl 130-150 cm derinliğine ulaşır. Gövdesi 30-100 cm yükseklikte, bir yaşında, ot tipi, dik, dallanan bir gövdedir. Gövde ve dalları uzun dallı süpürge ile biter. Karşı karşıya sıralanmış uzun saplı, iri, oval kalp şeklinde, çok buruşuk yaprakları vardır.

Gövde ve yaprakları gümüş renkli tüycüklerle yoğun olarak kaplıdır. Meyvesi küçük, yumurta şekilli, koyu kahverengi renktedir. 1000 adet meyvesinin ağırlığı 3-5 gramdır. Misk adaçayının yazlık, sonbaharlık ve iki yıllık çeşitleri vardır. Üretimde en çok sonbaharlık tipinin çeşitleri yaygındır.

Misk adaçayı yetiştirme sırasında çok yüksek sıcaklık talep etmez. Tohumları 10-12 derecede filizlenmeye başlar. Filizleri - 6 - 8 derece dona dayanıyor. Yağlı bitkiler ise -28 derece dona dayanıklıdırlar. Yaz aylarında ise havanın ısınmasına iyi tutum sergiliyorlar. Normalde çiçeklenme sırasında havanın sıcaklığı ne kadar yüksek ise ürünün yağı o kadar yüksek olur.

Misk adaçayı ışığı seven bir bitkidir. Işığın yetmezliğinde bitki aşırı uzar ve birinci yıl çiçek oluşturmaz. Misk adaçayı uzun gün bitkisidir. Kuraklığa dayanıklı bitkiler arasında yer alır. Aynı zamanda neme de hassasiyet gösteriyor. Tohumların çimlenmesi evresinde neme daha fazla talep gösteriyor.

Tohumlar kendi kitlesinden  40 kat daha fazla su yutarlar. Yaprak evresinde bitki kuraklığa dayanıklıdır. Gövdeleme evresinde  ise neme talebi keskin artıyor. Bu dönemde rutubetin yetmezliğinde verimlilik azalır. Toprağın aşırı fazla nemli olması ise mantar hastalıklarının artmasına neden olur. Killi ve tınlı topraklarda iyi yetişir.

Ürün hasadı 15-20 gün devam ediyor. Misk adaçayı çiçekleri kuru, rüzgarsız havada sabah ve akşam saatlerinde hasat edilir. Çok kuru ve çok soğuk havada hasadın durdurulması önerilir. Çiçeklerinden taze halde uçucu yağ alınır. Çünkü  toplandıktan 3 saat sonra içeriğindeki uçucu yağlar % 40 oranında kaybedilir.