Sorgum

Sorgum yaygın kullanılan tahıl bitkisidir. Tanelerinden un, alkol, nişasta vb. ürünler elde edilir. Bu ürünler gıda endüstrisinde çeşitli gıda ürünlerinin hazırlanmasında kullanılır.

Süpürgelik sorgumdan süpürge ve fırça hazırlanır. Taneleri kuvvetli yem olarak büyükbaş hayvanların ve kuşların beslenmesinde, aynı zamanda kombine yemlerin hazırlanmasında da kullanılmaktadır. Renkleri kestane ve kırmızımsı olan tanelerin endosperminde bronzlaştırıcı madde tanin vardır. Tanesi kimyasal içeriği itibari ile mısır tanesine benzerdir. Fakat sorgum tanesinde proteinin miktarı mısır tanesinden biraz fazla, yağ ise azdır.

Afrika, Hindistan ve Doğu Asya ülkelerinde sorgum ekmek bitkisi olarak kullanılır. ABD'de, İtalya'da, İspanya'da ve diğer ülkelerde sorgum süpürge hazırlamak için kullanır.

Sorgum tanesinde % 10-15 protein,% 10 ham protein, %68-82 karbonhidrat, %1,3 selüloz, %1,5-3,2 kül elemanları, %2-5 yağ bulunur. Tanelerin içerdiği besleyici maddelerin sindirilme derecesi mısırınkinden düşüktür. O yüzden hayvanın birim kitle artışına mısıra oranla % 10-12 çok sorgum yemi sarf edilir. Bir ton beyazlıklarda 119 yem birimi, yeşil kitlesinde 23,5, silosunda 22, kulesinde 49,2 yem birimi vardır.

Yeşil kitlesinden hayvancılıkta taze yem olarak kullanılır, silo ve kuru ot hazırlanır. Yemlik sorgumun genç yeşil kitlesinin içinde bulunan asidin miktarı bitki yaşlandıkça azalır. Kurutulmuş ve silolaşmış kitlenin bünyesinde hayvanlar için tehlikeli bileşikler oluşmuyor.

Süpürgelik sorgumdan süpürge ve diğer eşyalar hazırlanır. Şekerlik sorgumun yeşil bitkisinin içinde şekerin miktarı (% 10-15) yüksek olduğundan çok iyi silolaşır, ayrıca içeriğinden dolayı şeker pancarı ve şeker kamışının alternatifi gibi dünyanın birçok ülkesinde meyve suyu (şurup) üretmek için kullanılır.

Sorgum eski bir tarihe sahip olan bitkidir. Anavatanı Afrika kabul edilir. Bu bitki milattan 3000 yıl önce Çin'de ve Hindistan'da yetiştirilmiştir. Avrupa'ya X-XV yüzyıllarda getirilmiştir. Sorgum bitkisi Amerika'ya 1957 yılında Afrika'dan getirilmiştir.

Dünya'da sorgumun 50 milyon hektara yakın tarım alanı mevcuttur. Hindistan'da 16 milyon, ABD'de 6 milyon, Afrika'da 15 milyon hektar ekim alanı vardır. En çok ekim alanı Asya ve Afrika kıtasının payına düşüyor. Fakat dünyada esas üretim hacmi ABD, Meksika ve Arjantin'de toplanmıştır. Bu ülkelerde verimlilik hektardan 3-5 ton oluşturur.

Türkiye'de özellikle büyükbaş hayvanların yem ihtiyacını karşılamak için kullanılan yüksek enerjili bir bitkidir.

Sorgum vegetatif organlarından dolayı mısır, çiçek ekibinin yapısına göre diğer süpürgeli tahıllara benzer. En çok yetiştirileni yemlik sorgumdur. Kök sistemi saçaklı, toprağın 2-3 metre derinliğine, çevreye ise 1 metreye kadar yayılır. Yüksekliği 2,0-2,5 metre, kendi vatanında hatta 7 metreye ulaşıyor. Gövdesinin üzeri tüylüdür. Buğum araları 5,0-10, 11-15, 16-25 kadardır. Yaprakları iridir, uzunluğu 40-80 cm, genişliği 5-15 cm ye ulaşır. Bir bitkide 10-35 yaprak oluşur. Çekirdeği beyaz, gri, grimsi ve tarçını renktedir.

Sorgumun 50'ye yakın bir yaşında ve çok yıllık yabani ve kültür türleri vardır. Sorgumu kullanımına göre üç gruba ayırırlar; Yemlik, Şekerli ve süpürgelik sorgum.