-- Sponsorlu bağlantılar --
Mürdümük hayvan yemi olarak büyük öneme sahip olan bir
bitkidir. Bitkiden yüksek kaliteli tane, ot, yeşil yem ve siloj üretilir.
Mürdümüğün tanelerinde yüzde 23 protein vardır. Bu protein
baklagiller proteini ile karşılaştırıldığında kolay sindirilebilirliği ile
ayrılır.
Mürdümük 25-200 cm'ye kadar boylanır. Ana gövdesinden 4-10
dal ayrılır. Yan dallar sürekli gelişim göstererek ana gövdeden daha fazla
uzarlar. Kökleri toprağın 1,7 metre derinine kadar ulaşır. Gövdesi tüysüz,
dikdörtgen ve yataydır. Yapraklarının uzunluğu 60-80 mm olup eni 6-8 mm'dir.
Yaprak koltuğunda 1-2 adet çiçeği vardır. Beyaz, kırmızı, mavi, mor ve
kahverengi renkte çiçekler açar. Bitki bazen kendiliğinden bazen çapraz
tozlanır. Baklaları elips şekillidir. Her baklanın içinde 2-5 adet tohumu
bulunur.
Mürdümüğün tohumları 2-3 derecede çimlenirler. Optimum
çimlenme sıcaklığı 16-20 derece olarak görülür. Ekimden 6-7 gün sorasında
çimlenme gerçekleşir, 18-22 gün sonra bitki çiçeklenir. Gelişim evresi 60-120
gün olmaktadır.
Bitkinin fideleri 6-8 derece donlara dayanıklıdırlar.
Sonbahar veya yazın ekilebilir. Verimli ve kuraklığa dayanıklıdır. Sonbahar
ekiminde daha fazla verim alınır. Ekim için toprak hazırlığı diğer
baklagillerde olduğu gibi şarttır.
Mürdümüğün yatmaması için yulaf, sudan otu ve mısırla
karışık ekilir. Arpa ve yulafla 3:1 ve 2:1 ölçülerinde serpme yapılabilir.
Mürdümük tohumlarının özellikle rengi beyaz olanlarında
lathyrin isimli bir alkoloid bulunur. Hayvanlara çok fazla yedirildiğinde
lathyrismus denilen hastalığa neden olur. Bu etkinin ortadan kaldırılması için
tohumlar kaynatılır.
Mürdümük cinsine ait 160 kadar tür bulunur. Bu türlerden
Lathyrus sativus ve Lathyrus cicera gibi bitkiler hayvan yemi, Lathyrus
odoratus ise süs bitkisi olarak yetiştirilir. Eski kaynaklara bakıldığında
mürdümüğün tarih öncesi çağlardan beri bilindiği ve M.Ö. altı bin yıllarında
Balkanlarda kültüre alındığı görülmektedir. Asya'da özellikle Bangladeş, Çin,
Nepal, Pakistan ve Hindistan'da önemli bir ürün olan bu bitki Avrupa ve
Afrika'da daha az yaygınlık gösterir.
Eski dönemlerde de hayvan yemi olarak yetiştiriciliği
yapılan mürdümük bitkisinin bazı yıllarda özellikle kurak geçen dönemlerde
insan gıdası olarak kullanıldığı bilinir. Hindistan ve Pakistan'da mürdümük
çeltik tarlalarında ara ürün olarak yetiştirilir. Rusya'da şeker pancarı
yetiştiriciliğinde yeşil gübre olarak kullanılır. Tohumlarının beyaz ve iri
taneli olanlar insan gıdası çok ot verenler ise hayvan yemi olarak öneme
sahiptir.
Mürdümüğün insan beslemesinde kullanımı yörelere ve
bölgelere göre değişiklik gösterir. Çoğunlukla çorbalara eklenir veya
öğütülerek buğday ile karıştırılıp ekmek yapımında kullanılır. Taze yaprakları
salatalara eklenir veya sebze yemeği olarak değerlendirilir. Güney Asya'da bu
yapraklar kurutulup sezon sonu kullanılmak üzere saklanır.
-- Sponsorlu Bağlantılar --
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder